Duurzame initiatieven. Een gedreven start en dan?

Mogelijkheden voor kleinschalige duurzame activiteiten zijn er genoeg: meer fietsen of carpoolen naar het werk, een gezamenlijke moestuin of voedselbos realiseren, samen isolatiemateriaal of zonnepanelen inkopen, kledingruilmarkten, afvalopruimacties of de buurt vergroenen met bomenaanplant. Hoe begint zo’n initiatief?

Het begint met passie

Spectrum wordt regelmatig ingeschakeld als procesbegeleider van duurzame initiatieven. Soms door een bewonersinitiatief en soms door een gemeente. En heel vaak begint dat met een redelijk goed bezochte bijeenkomst. Live of online. De bedoeling wordt uitgelegd, buurtbewoners doen hun zegje, dragen nieuwe ideeën aan en aan het eind van de bijeenkomst is er een werkgroep met actieve bewoners die aan de slag gaat. Prima start. En dan meteen aan de slag? Wat we geleerd hebben in de praktijk, is dat er nu juist een onduidelijke fase begint. Want de werkgroepleden staan voor de opdracht om te bepalen wat ze nou precies gaan doen. Het is slim om deze zoekende fase waarin doelen en tijdpad duidelijk worden, in te plannen en duidelijk te benoemen. Verwachtingsmanagement helpt om mensen er bij te houden; vooral de doeners die al in de actiestand staan en de mensen die behoefte hebben aan structuur blijven dan eerder binnenboord.

Maak hoe dan ook een plan

Duurzaam bezig zijn is maatwerk. Het moet aansluiten bij de diversiteit aan inwoners en waar zij warm voor lopen. Zowel aansluiten bij denkers als bij doeners! Het moet tegelijk ook passen binnen de gemeentelijke kaders en afspraken. Daarom is het goed om eerst uit te zoeken waar mensen zich verantwoordelijk voor voelen: welke opdracht past bij de inwoners en wat zien zij als taak voor de overheid, woningcorporatie of welzijnswerk. Zo’n zoektocht kun je heel gestructureerd aanpakken, of brainstormend. Fase een is een plan van aanpak en voor de volgende fases staat steeds centraal wat de mogelijkheden en prioriteiten van bewoners zijn.

Als het om iets groters als een duurzamer leefomgeving gaat, bijvoorbeeld een Wijk van de Toekomst, is het een goed idee om ruimschoots tijd te investeren in bewustwording van mensen. Via het voeren van klimaatgesprekken bijvoorbeeld. Soms ontbranden er ingewikkelde discussies over visie, waardoor verschillen de toon aangeven en een initiatief in een dip terechtkomt.  Buig dan de aandacht weer om naar thema’s waar inwoners elkaar op vinden, zoals vergroenen van de buurt of energiezuinig wonen. Welke kleine veranderingen van gedrag leveren meteen al de eerste (duurzame) winst op? Dat brengt de eensgezinde actie terug.

Eigenaarschap van bewoners

Ten slotte is het bijzonder belangrijk dat bewoners niet alleen verantwoordelijkheid krijgen, maar ook een bijbehorende mate van zeggenschap. Welke mogelijkheden zijn daarvoor? Want eigenaarschap is uiteindelijk een optelsom van verantwoordelijkheid én regie!

Hoe je het ook doet en wie ook de kartrekker is: geef altijd een goede start aan duurzame initiatieven met expliciete aandacht voor verwachtingen. Bepaal samen de opdracht en bepaal tevoren welke ruimte er wel of niet is voor (mede)sturing en besluiten. Dat kan planmatig en duidelijk. Vóórdat je concreet en praktisch aan de slag gaat. Een bedachtzame start levert later tempo op.