Democratische vernieuwing in partijprogramma's

Uit de studie naar partijprogramma’s blijkt dat in veel van de Gelderse gemeenten tijdens de verkiezingen aandacht is voor nieuwe vormen van inspraak en zeggenschap van inwoners. Het recht om de gemeentelijke taken zoals groenvoorziening over te nemen, het “right to challenge”, is in bijna een derde van de programma’s terug te vinden. Dit is in lijn met de landelijke trend die Trouw op 19 maart 2018 al constateerde.

Maar ook andere vernieuwingen zoals burgerbegrotingen, burgertop (G1000), zelfbeheer en dorp en –wijkbudgetten zijn terug te vinden. Een goede zaak, vindt Kristel Jeuring van Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA). “Buurtrechten, zoals het recht om de gemeente uit te dagen, zijn komen overwaaien uit Groot Brittannië. Daar hebben bewoners sinds 2011 veel wettelijke rechten om zich in te zetten voor hun stad of buurt, bijvoorbeeld voor het beheer van gebouwen of zwembaden. Ook in Nederland zien we inwoners vaker samen structurele taken overnemen van de gemeente. Zeker nu in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) het recht om uit te dagen wettelijk is vastgelegd, groeien hiervoor de mogelijkheden. Maar we zijn er nog niet.”

ChristenUnie

Van alle politieke partijen is de ChristenUnie de voorloper van vernieuwing in de lokale democratie in Gelderland. In meer dan de helft van de onderzochte Gelderse ChristenUnie-partijprogramma’s is iets over buurtrechten terug te vinden. Zoals verwacht houdt D66 zich binnen deze thema’s veel bezig met een Open Overheid. Op het gebied van het Right to Challenge, één van de vooruitstrevendere maatregelen, scoren GroenLinks en CDA ook goed. Een interessante mix aan partijen en focus, vindt ook Jouwert van Geene van Spectrum. “Dit belooft veel voor de komende vier jaar. Het Rijk, de Provincie Gelderland en ook de VNG besteedde de afgelopen jaren best wat aandacht aan democratische vernieuwing, en er zijn tientallen experimenten gestart, zoals de burgerbegroting in Oldebroek, dorpsdemocratie in Neerijnen en Right to Challenge in Wageningen. Dit gaat allemaal over de veranderende relatie tussen overheid, inwoners, ondernemers en professionals: invulling geven aan de participatiesamenleving en de inwoner centraal stellen.

Vernieuwende akkoorden

Vraag is natuurlijk of aandacht voor buurtrechten in partijprogramma’s ook zal leiden voor meer democratische vernieuwing in de college-akkoorden. “In de grote steden als Amsterdam en Utrecht hebben lijsttrekkers zich tijdens debatten al geschaard achter vernieuwende akkoorden”, zegt Jeuring. “Formateurs en onderhandelaars kunnen bouwen op het werk van vooruitstrevende grote gemeenten zoals Breda en Rotterdam, of van kleine zoals Peel en Maas.” Spectrum organiseerde hierover speciaal voor Gelderse onderhandelaars een bijeenkomst in Wageningen op 28 maart 2018.

Factsheet en contact

Een factsheet kan hieronder gedownload worden. Meer weten? Neem dan contact op met onze adviseurs.