Wat is de participatieladder?

De participatieladder, ook wel bekend als de participatietrap, is een model en visueel hulpmiddel dat de verschillende niveaus van inwonersparticipatie binnen een besluitvormingsproces in kaart brengt. De participatieladder wordt veelvuldig gebruikt door met name (lokale) overheden, maar ook organisaties en bedrijven om te bepalen hoe ze inwoners willen betrekken bij besluitvormingsprocessen en om de impact van inwonersparticipatie op een besluit te evalueren.

Waarom de participatieladder gebruiken?

De participatieladder dient als leidraad, met name voor beleidsmakers, om inwoners en maatschappelijke organisaties te betrekken bij het meedenken, meedoen en meebeslissen. Met behulp van de participatieladder kan men bepalen welk niveau van participatie gewenst en haalbaar is binnen een besluitvormingsproces. Dit bevordert inwonersparticipatie en vergroot het draagvlak voor beleid of projecten.

De participatieladder is dus een handig hulpmiddel voor gemeenten en andere organisaties. Het helpt hen beslissen hoe ze mensen willen betrekken bij plannen en beslissingen. Door te kiezen op welk niveau van de ladder ze willen staan, kunnen ze ervoor zorgen dat veel verschillende mensen kunnen meedenken en meedoen.

Het is niet alleen goed voor het draagvlak van plannen, maar het zorgt er ook voor dat allerlei verschillende meningen en ervaringen worden gehoord. Hierdoor kunnen besluiten beter aansluiten bij wat mensen echt belangrijk vinden. Het is ook handig omdat het zorgt voor openheid en vertrouwen tussen de overheid en de mensen. Als mensen zien dat er echt naar hen wordt geluisterd, voelen ze zich meer betrokken.

Tot slot helpt de participatieladder ook bij het meten en bekijken van hoe goed het betrekken van mensen werkt. Zo kunnen gemeenten en organisaties zien wat goed gaat en waar ze nog kunnen verbeteren.

Leestijd 3 minuten
Publicatiedatum 23-01-2024
Thema Methodieken en modellen
Type Artikel

De 5 treden van de participatieladder

De traditionele participatieladder bestaat uit vijf treden die variëren in de mate van betrokkenheid van inwoners:

Informatie: Op de onderste trede van de ladder worden inwoners door de overheid geïnformeerd over een project, beleid of initiatief. Dit is eenrichtingsverkeer.
Consultatie: Inwoners worden om advies gevraagd, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de overheid.
Dialoog: Hier worden inwoners actiever betrokken bij het proces. Ze kunnen ideeën aandragen en samenwerken met beleidsmakers om beslissingen te nemen en projecten vorm te geven.
Coproductie: Dit is een diepgaandere vorm van samenwerking, waarbij inwoners en beleidsmakers gezamenlijk werken aan het ontwerpen, implementeren en evalueren van projecten en beleid. Inwoners spelen een actieve rol bij het nemen van beslissingen.
Meebeslissen: Dit is het hoogste niveau van participatie, waarbij inwoners naast de overheid de leiding hebben over projecten of gemeenschapsinitiatieven. Ze nemen zelf de verantwoordelijkheid voor het beheer en de uitvoering.

De participatieladder van Spectrum

Spectrum heeft voortgebouwd op de traditionele participatieladder. De participatietrap van Spectrum verduidelijkt de rollen van zowel de overheid als inwoners in zowel burgerparticipatie als overheidsparticipatie. Het participatietrap-model is ontwikkeld tijdens ons project in Duiven-Westervoort, waarbij de uitdaging bestond om inwoners te betrekken bij de ontwikkeling van het participatiebeleid.

Meer weten?